Egemen güçlerin yükseliş ve çöküşü üzerine ibn haldun’un döngü teorisi: Osmanli impar
İslam düşünce tarihinin öncü teorisyenlerinden biri olarak bilinen İbn Haldun iktisat, tarih, sosyoloji ve felsefeye dair düşünceleriyle bilim dünyasını derinden etkilemiştir. Onun düşünceleri ve bulgularından dolayı Stowasser onu sosyal bilimlerin babası olarak tanımlamıştır. Onun en etkileyici fikirlerinden biri egemen güçlerin (hanedanlıklar, imparatorluklar, uygarlıklar, devletler) yükseliş ve çöküşlerini açıklayan döngü teorisidir. Döngü teorisi egemen güçlerin yaşayan bir organizma olduğunu ve insanlar gibi doğduğunu, büyüdüğünü, olgunlaştığını ve öldüğünü varsayar. Ayrıca bu modeli açıklamak için İbn Haldun asabiyet ve ümran kavramlarını kullanır. Ümran ve asabiyet ulusların döngü teorisinin tutkalıdır ve bu kavramlara göre egemen güçler doğar, gelişir ve ölür.Egemen güçlerin doğuş ve çöküşüne ilişkinArnold Toynbee, Oswald Spengler, Giambattista Vico ve*Sima Qiangibi tarihçilerin de*döngü teorileri vardır. Bu 4 teori İbn Haldun’un döngü teorisiyle karşılaştırılarak bezerlikler ve zıtlıklar irdelenmiştir. Ayrıca,*İbn Haldun’undöngü teorisi ışığındaOsmanlı devletinin doğuşu ve yükselişi tartışılarak neden ve nasıl Anadolu’daki birçok güçlü beyliklerin aksine Osmanlıların hayatta kaldığı, basit bir beylik olarak devlet ve imparatorlukları fethettikleri ve yerine geçtikleri, imparatorluk olarak yükseldikleri ve çökmelerinin nedenleri analiz edilmektedir
|